Ταξιδεύοντας με τον Μπιλ Μπράϊζον

«Εγώ είμαι από το Ντε Μόϊν της Αϊόβα. Κάποιος έπρεπε νά’ναι κι από’κει». Κλασσική χιουμοριστική ατάκα του Μπιλ Μπράϊζον, ενός Αμερικανού συγγραφέα που έχει γράψει κυρίως ταξιδιωτική λογοτεχνία αν και τον τελευταίο καιρό καταπιάνεται και με άλλα είδη πεζογραφίας.

Στα πρώτα του βιβλία συγκαταλέγονται οι εντυπώσεις του από ένα νεανικό ταξίδι στην Ευρώπη («Ούτε εδώ ούτε εκεί») όπου περιγράφει τις πρώτες του αναμνήσεις απ’αυτή την μακρινή για εκείνον και αξιοπερίεργη ήπειρο. Τελικά θα τη γνωρίσει καλά αφού θα παντρευτεί Αγγλίδα και θα μείνει πολλά χρόνια στην πατρίδα της γυναίκας του. Θα τριγυρίσει και πάλι στην Ευρώπη, μεγαλύτερος, και χωρίς τον ανεκδιήγητο φίλο του Κατζ με τον οποίο είχε κάνει το πρώτο, μυθικό εκείνο ταξίδι. Θα φτάσει στη Σκανδιναβία για να δει το Βόρειο Σέλας και κάποιο βράδυ θα βαρεθεί τόσο πολύ που θ’ανοίξει τον τηλεφωνικό κατάλογο μιας σκανδιναβικής πόλης για ν’ανακαλύψει ποιό είναι το πιο κοινό όνομα εκεί. Ο Μπιλ Μπράϊζον θα αναφέρει όλα τα στερεότυπα που κατά καιρούς έχει ακούσει για τους Ευρωπαίους και στη συνέχεια θα τα αναιρέσει προσφέροντας την δική του, εντελώς πρωτότυπη ματιά για όλους και για όλα.

Σ’ένα άλλο βιβλίο («Η χαμένη ήπειρος») θα αφηγηθεί την επιστροφή του στην χώρα του, την Αμερική και θα περιγράψει με μελανά χρώματα την κατάντια της. Άνθρωποι αποβλακωμένοι από τη μανία για κατανάλωση, από το γρήγορο φαγητό, από τις άχαρες πόλεις που μοιάζουν όλες μεταξύ τους (στις κεντρικές ΗΠΑ τουλάχιστον) και σου προκαλούν κατάθλιψη. Ο Μπιλ Μπράϊζον δεν σέβεται τίποτα και κανέναν. Λέει τα πράγματα όπως τα αντιλαμβάνεται, με μια υπερβολή που φτάνει στα άκρα, γίνεται σχεδόν ιερόσυλος και σε αναγκάζει απ’τη μια να σκεφτείς ορισμένες πικρές αλήθειες και την ίδια στιγμή να ξεκαρδιστείς με το χιούμορ του που είναι άλλοτε χοντροκομμένο, άλλοτε λεπτό, αλλά πάντα αυθόρμητο και πηγαίο.

Στο βιβλίο «Μια βόλτα στο δάσος» παύει να είναι τόσο κωμικός καθώς κάνει πεζοπορία στα Απαλάχια Όρη και έρχεται αντιμέτωπος μ’ένα σωρό κινδύνους, με αδυσώπητη κούραση, με θλιβερές ιστορίες της περιοχής και με μια πραγματικότητα που τον συντρίβει.

Ξαναβρίσκει το χιούμορ του όταν περιγράφει την Αγγλία που τόσο αγαπάει στις «Σημειώσεις από ένα νησάκι»*. Ξαναβρίσκει τον ατρόμητο εαυτό του σαν δεινός περιηγητής που είναι, σαν άνθρωπος που δεν κάνει πίσω όταν πρόκειται για μακρινά και δύσκολα ταξίδια. Έτσι, φτάνει στην Αυστραλία, της οποίας την παράξενη πανίδα περιγράφει στο βιβλίο «Downunder». Ακόμα και όταν πηγαίνει με μια αποστολή ανθρωπιστικής οργάνωσης για να γράψει ένα βιβλίο («Αφρικανικό ημερολόγιο») κατά παραγγελίαν των μελών της για τις παραγκουπόλεις της Κένυας, ακόμα κι εκεί βρίσκει κάτι αστείο να πει, αν και ο στόχος του δεν είναι βεβαίως αυτός. Στην πραγματικότητα έχει αναλάβει να μας δείξει τις απίστευτες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούνε οι άνθρωποι εκεί, στερούμενοι τα στοιχειωδέστερα αγαθά και έχοντας να αντιμετωπίσουν καθημερινά τον εφιάλτη του Έϊτζ και άλλων ασθενειών.

Σαν λογοτέχνης και πρώην δημοσιογράφος, ο Μπράϊζον έχει, όμως, και άλλα ενδιαφέροντα. Έχει γράψει το βιβλίο «Μητρική γλώσσα» για τα αγγλικά, έχει γράψει ένα δοκίμιο για τον Σαίξπηρ, έχει γράψει ενθυμήσεις από τα παιδικά του χρόνια στην πληκτική Αϊόβα και μια «Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν)» όπου όπως λέει και ο τίτλος καταπιάνεται με κάθε τι με τρόπο επιστημονικό. Στα χνάρια αυτού του βιβλίου εξέδωσε πρόσφατα και ένα καινούριο που λέγεται «Στο σπίτι: Μια σύντομη ιστορία της ιδιωτικής ζωής» όπου ασχολείται με αντικείμενα και συσκευές της καθημερινότητάς μας.

Πάντα γελαστός, καυστικός, πληθωρικός, ο Μπιλ Μπράϊζον έχει φίλους σ’όλο τον κόσμο αλλά δεν είναι πάντα αρεστός σ’εκείνους, τους οποίους σατιρίζει. Πολλοί βρίσκουν ότι αναπαράγει αρνητικά στερεότυπα για ορισμένους λαούς ενώ αρκετοί συμπατριώτες του είχαν ενοχληθεί από το γεγονός ότι παρουσίασε την χώρα τους σαν «Χαμένη ήπειρο», χαμένη στο τέλμα της ανίας και της υπερκατανάλωσης υλικών αγαθών.

Είτε μας αρέσει είτε όχι, πάντως, το σίγουρο είναι ότι ο Μπιλ δεν μασάει τα λόγια του. Προσωπικά του έχω αδυναμία και έχω διαβάσει σχεδόν όλα τα βιβλία του. Προτιμώ τα ταξιδιωτικά του αλλά αναγνωρίζω την ανάγκη του καλού λογοτέχνη να ασχοληθεί και με άλλα είδη. Έτυχε να τον διαβάσω στα αγγλικά αλλά ξέρω πως μερικά βιβλία του έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά. Σας εύχομαι καλή διασκέδαση και καλά ταξίδια μαζί του σ’όποια γλώσσα κι αν τον διαβάσετε!

*Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Ένας Αμερικάνος ταξιδεύει στη Βρετανία».