Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς αλήθεια

 

Sagrada Familia, Casa Mila ή αλλοιώς Λα πεδρέρα, (το λατομείο), Casa Battlo, Park Guell, Palau Guell. Ονόματα οικεία σε όποιον έχει επισκεφτεί την Βαρκελώνη ή έχει απλώς θαυμάσει από βιβλία και φωτογραφίες το έργο του αρχιτέκτονα Αντόνιο Γκαουντί (Antoni Gaudì), ο οποίος είναι το σύμβολο της πόλης αυτής.

Πανταχού παρών κάθε στιγμή στα μάτια του τουρίστα, με το πρωτοποριακό για την εποχή του, αλλά και για σήμερα ακόμα, αρχιτεκτονικό του στυλ, με τις καμπύλες, τις παράξενες επιφάνειες, τα ζωηρά χρώματα, τα παραμυθένια σχήματα.

Θα μπορούσε να είναι κιτς αλλά δεν είναι. Θα μπορούσε να είναι παρανοϊκό αλλά δεν είναι. Είναι τέχνη και μάλιστα τέχνη που την καταλαβαίνουν και την αποδέχονται όλοι, κι ας παραπέμπει τόσο πολύ στον σουρρεαλισμό. Κι όμως ο καθένας μας μπορεί να ερμηνεύσει την τέχνη αυτή με τον δικό του τρόπο. Ο Γκαουντί με τα κτίσματά του μιλάει στον καθένα μας ξεχωριστά και μας μαγεύει. Γινόμαστε παιδιά όταν παρατηρούμε τα παράξενα σχήματά του στο Πάρκο Guell, σ’ένα από τα υψώματα της όμορφης Βαρκελώνης. Και δεν ξέρουμε πώς να ερμηνεύσουμε τα ιδιόρρυθμα ψηφιδωτά του, τα παράξενα ζώα του, τις μαγικές στοές του, όπως δεν ξέρουμε τι να σκεφτούμε και για την Σαγράδα Φαμίλια, την μεγάλη εκκλησία που ο Γκαουντί ξεκίνησε το 1883 αλλά δεν κατάφερε να ολοκληρώσει, αφού το 1926 χτυπήθηκε από ένα τραμ και πέθανε. Η πίστη του αρχιτέκτονα στον Θεό, τον είχε κάνει να εγκαταλείψει το 1910 κάθε άλλο έργο και να αφιερωθεί στην κατασκευή της εκκλησίας της Αγίας Οικογενείας.

Ο Antoni Gaudí i Cornet γεννήθηκε στην επαρχία Baix Camp της Καταλωνίας το 1852. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Βαρκελώνη και, όπως διαβάζουμε στην Βικιπαίδεια, παράλληλα πήρε μαθήματα ιστορίας, γαλλικής γλώσσας, οικονομικών, φιλοσοφίας. Οι βαθμοί του ήταν μέτριοι και όταν ο διευθυντής της Σχολής του έδωσε το πτυχίο του, του είπε: "Μόλις δώσαμε ακαδημαϊκό τίτλο είτε σ’έναν ανόητο ή σε μια ιδιοφυία. Ο καιρός θα δείξει». Παραλαμβάνοντας το πτυχίο, λέγεται ότι ο Γκαουντί είπε με χιούμορ σ’έναν φίλο του, τον γλύπτη Llorenç Matamala, "Llorenç, λένε ότι τώρα είμαι αρχιτέκτων."

Ο καιρός έδειξε ότι ο Γκαουντί υπήρξε ιδιοφυία και το όνομά του ταυτίστηκε με τον καταλανικό μοντερνισμό, ενώ στην πορεία πολλοί επηρεάστηκαν από τις πρωτότυπες φόρμες του, από την μοναδική του ματιά πάνω στη γεωμετρία και τους όγκους. Ο Λε Κορμπυζιέ τον αποκάλεσε «γλύπτη της πέτρας, του πηλού και του σιδήρου». Ο ισπανικός σουρρεαλισμός και μοντερνισμός των Νταλί, Πικάσσο, Μιρό και Γκαουντί με τις ρίζες του ίσως ήδη στην ώριμη εποχή του Γκόγια, επηρεάζει μέχρι σήμερα την ισπανική κουλτούρα, την τέχνη, την αρχιτεκτονική, ακόμα και τη μαγειρική.

Όσο για τον ίδιο τον δημιουργό, εκείνος είχε πει: ”Η ομορφιά είναι η λάμψη της αλήθειας, και καθώς η τέχνη είναι ομορφιά, δεν υπάρχει τέχνη χωρίς αλήθεια”.

Πρώτη δημοσίευση: People and Ideas 2013.

Αναδημοσίευση: Ιδεοστρόβιλος 2021.