Βιβλιοθήκες

Αν και βιβλιοφάγος, δεν κατάφερα ποτέ μου να διαβάσω μέσα σε βιβλιοθήκη. Η αίσθηση της επιβεβλημένης απόλυτης σιωπής, η θέα τόσων βιβλίων συγκεντρωμένων γύρω μου, ο σεβασμός απέναντι σ'αυτούς που κατάφερναν να βυθιστούν στο βιβλίο που διάβαζαν και στις σημειώσεις που κρατούσαν, όλ'αυτά με έκαναν να μη μπορώ να προσηλωθώ ούτε στιγμή στο κείμενο που είχα μπροστά μου.

Τελικά η βιβλιοθήκη ήταν για μένα μόνο ένας χώρος απόλαυσης των ματιών και των αυτιών, όχι του πνεύματος. Τα μάτια μου χαίρονταν βλέποντας το πλήθος της γνώσης στα ράφια και τ'αυτιά μου απολάμβαναν αυτές τις σπάνιες στιγμές της σιγής που ήταν τόσο μοναδικές ανάμεσα στους ατέλειωτους θορύβους της πόλης.

Θυμάμαι το δέος μου την πρώτη φορά που μπήκα μέσα στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Ήμουν μικρή, κρατούσα τη γιαγιά μου από το χέρι και μπήκαμε απλώς για να θαυμάσουμε το χώρο. Είχα την εντύπωση ότι θα κατέρεε αυτό το ωραίο, παμπάλαιο κτήριο με τους πολλούς θησαυρούς και το άγαλμα του χορηγού του, στο κατώφλι του.

Μια άλλη βιβλιοθήκη με την οποία απέκτησα καλές σχέσεις όταν ήμουν ακόμα μαθήτρια ήταν εκείνη της Παλιάς Βουλής. Μου χρησίμευσε για κάποιες σχολικές εργασίες, την έβρισκα ζεστή και φιλική. Το ίδιο και την δανειστική βιβλιοθήκη του Ιταλικού Ινστιτούτου στην Πατησίων, πριν ανακαινιστεί. Μου άρεσε να πηγαίνω εκεί και να ψάχνω τα παλιά δεμένα βιβλία με τα δερμάτινα εξώφυλλα που περιέκλειαν έργα του Πιραντέλλο και του Μαντσόνι. Θαύμαζα κι εκεί ένα άγαλμα στην είσοδο του επίσης υπέροχου κτηρίου του Ινστιτούτου.

Και μετά ήταν τα φοιτητικά χρόνια και η βιβλιοθήκη του ξενόγλωσσου τμήματος της Φιλοσοφικής στη Θεσσαλονίκη, πιο απρόσωπη και πιο απόμακρη. Ήταν η βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης, επίσης στη Θεσσαλονίκη. Και μια βιβλιοθήκη που δεν θα ξεχάσω ποτέ αν και την επισκέφτηκα για λίγα λεπτά μόνο. Ήταν η βιβλιοθήκη της Ανδρίτσαινας με τα παλιά βιβλία και το ιστορικό αρχείο. Δεν ξέρω αν έχουν αγγίξει ποτέ τα χέρια μου τόσο παλιά βιβλία όσο εκείνα που βρίσκονται στην Ανδρίτσαινα. Ένα όνειρο.

Στο εξωτερικό μια μικρή, μοντέρνα βιβλιοθήκη στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Νεότητας στο Στρασβούργο, διάφορες επιβλητικές βιβλιοθήκες πανεπιστημίων που επισκέφτηκα για λίγο όπως εκείνη της Χαϊδελβέργης και μια που μου έμεινε καϋμός γιατί τελικά δεν την είδα, την βιβλιοθήκη της Άννας-Αμαλίας στη Βαϊμάρη που μετά την ανακαίνισή της δέχεται χιλιάδες τουρίστες και πρέπει να έχεις κλείσει εισιτήριο μέρες πριν για να την επισκεφτείς.

Τέλος, μία που υπάρχει χρόνια αλλά εγώ τη γνώρισα πρόσφατα χάρη σε μια έκθεση για τον Καβάφη. Είναι η Γεννάδειος βιβλιοθήκη στην Αθήνα όπου τα πατώματα τρίζουν από την πολυκαιρία και μάλλον χρειάζονται επιδιόρθωση. Είναι, όμως, ένα πολύ ωραίο κτήριο κι αυτό, από τα πιο γνωστά της Αθήνας, στο Κολωνάκι, μ'έναν κήπο γεμάτο λουλούδια και μυρωδάτες λεβάντες. Μ'ένα άρωμα παλιότερων εποχών όταν οι άνθρωποι έδιναν χρήματα για βιβλιοθήκες και ήταν περήφανοι γι'αυτά τους τα έργα, είτε τους έφτιαχναν στη συνέχεια αγάλματα είτε όχι.

Σήμερα φυσικά που υπάρχουν οι ψηφιακές βιβλιοθήκες όλ'αυτά μοιάζουν αναχρονιστικά και ξεπερασμένα αφού ήδη είκοσι χρόνια πριν το Μπωμπούρ στο Παρίσι επεδείκνυε με περηφάνεια μια δισκέτα που χωρούσε δυο-τρεις εγκυκλοπαίδειες. Όμως την ατμόσφαιρα της βιβλιοθήκης, την απόλυτη σιωπή, τα πρόσωπα που διαβάζουν προσηλωμένα, τη μυρωδιά του παλιού χαρτιού, τον ιδιαίτερο φωτισμό, τα χειρόγραφα μεγάλων ευεργετών ή δημιουργών, όλ'αυτά είναι δύσκολο να τα περικλείσει μια δισκέτα. Είναι ένα σύνολο αισθήσεων που μόνο μια βιβλιοθήκη μπορεί να προσφέρει. Κι ας μην κατάφερα ποτέ μου να διαβάσω ούτε γραμμή εκεί μέσα.

Λητώ Σεϊζάνη, Οκτώβριος 2009