Υ ψιλόν, Ω μέγα και dodi

 

Καθώς το χαριτωμένο ύψιλον και το ωραίο ωμέγα καταργούνται σταδιακά από τη γλώσσα μας, σκέφτηκα να τους κάνω ένα μικρό μνημόσυνο. "Ρωμαντισμός", "νεώτερος" μας έχουν από καιρό αποχαιρετίσει, όπως και η "καλωσύνη" και η "μπύρα". Είχε λόγο η ύπαρξή τους, είτε γραμματικό είτε ετυμολογικό αλλά ποιός ασχολείται πλέον;

Αυτά τα δύο γράμματα τα κοιτάζουν οι ξένοι με δέος. Ypsilon λένε το γράμμα οι Ιταλοί όταν θέλουν να το διαβάσουν, και ας μην το περιλαμβάνουν επίσημα στο αλφάβητό τους. Ypsilon το λένε και οι Γερμανοί που το έχουν στο αλφάβητό τους και το προφέρουν κάπως κλειστό, ψιλό δηλαδή όπως πιστεύεται ότι το πρόφεραν οι αρχαίοι Έλληνες και περίπου όπως το δικό τους ü (u με διαλυτικά umlaut). Y grec το λένε οι Γάλλοι (ελληνικό υ), και οι Ισπανοί το ίδιο (y griega).

Πας Νεοέλλην βάρβαρος; Μάλλον, αν κρίνουμε από τον τρόπο που μεταχειριζόμαστε τη γλώσσα μας.

Προσπάθησα να καταλάβω τι ήθελε να πει ένας γνωστός μου που επιμένει να χρησιμοποιεί greeklish γράφοντας dodi. Από τα συμφραζόμενα κατάλαβα ότι εννοούσε το δόντι. Το δόντι που μεταγράφηκε στα ιταλικά dente (στα αγγλικά υπάρχουν τα παράγωγα dental, dentist) από τον ελληνικό οδόντα. Έτσι το δέλτα στην ξένη μεταγραφή του έγινε d και το ντ έγινε nt. Οι νεοέλληνες όμως τα θέλουν όλα d και σου λένε "τέλος πάdων" όταν σου μιλάνε, ακούγεται δηλαδή αυτό το σκληρό d που έχει εισχωρήσει στη γλώσσα μας εδώ και χρόνια και τείνει να καλύψει τα πάdα...Απορημένοι και οι ξένοι μελετητές των ελληνικών, αρχαίων και νέων, έχουν αρχίσει να επηρεάζονται. Κυκλοφόρησε μετάφραση με το όνομα του Παπαδιαμάντη να έχει γίνει Papadiamandis στα αγγλικά, δηλ.δ και ντ έγιναν ένα. Η μεταφράστρια μάλλον θα το συνέδεσε με το diamond. Η προέλευση είναι και πάλι ελληνική από τον αδάμαντα. Στα ιταλικά ο Κωνσταντίνος Καβάφης έγινε Konstandinos Kavafis σε πρόσφατη μετάφραση των ποιημάτων του. Το Κ επίσης δεν υπάρχει επισήμως στο ιταλικό αλφάβητο και το όνομα Constantino είναι λατινικό.

Δεν θα επεκταθώ στην κακοποίηση του γκ και γγ, θα το ακούτε κι εσείς καθημερινά. Κάποτε ξεχώριζε η έγκυος (μαλακό γκ λόγω σύνθετης λέξης και πρόθεσης με νι), ο άγγελος (μαλακό λόγω διπλού συμφώνου) και το γκολ (ξένη λέξη με σκληρό g) όπως και ο γκρεμός (γκ στην αρχή της λέξης). Ήταν πράγματα που τα μαθαίναμε στο σχολείο διότι περιλαμβάνονταν στην ύλη και στα βιβλία γραμματικής.

Το ελληνικό φι ανέκαθεν μεταγραφόταν ph σε άλλες γλώσσες για να ξεχωρίζει η ελληνική προέλευσή του. Philipp είναι όνομα που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί και μάλιστα με δύο p για να φαίνεται ότι προέρχεται κατ'ευθείαν από το ελληνικό Φίλιππος. Οι νεοέλληνες όμως δεν πτοούνται από αυτά, έκαναν καμπάνια στα αγγλικά για τα γλυπτά του Παρθενώνα και έγραψαν Fos για να δοξάσουν το ελληνικό φως, όπως πίστευαν. Και δεν τους έφτανε μόνο αυτό. Στην είσοδο των Δελφών, του πιο διάσημου αρχαιολογικού τόπου, έγραψαν με λατινικά γράμματα Delfi. Εκείνο το ph που ταυτιζόταν με τον ιστορικό τόπο, με το μαντείο του, με την Πυθία, με τον Απόλλωνα, με ό,τι πιο ελληνικό, το περιφρόνησαν οι άσχετοι, οι ανιστόρητοι, οι αγράμματοι σημερινοί Έλληνες και στα πεταχτά το αντικατέστησαν μ' ένα συνηθισμένο f. Και μιλώντας για Απόλλωνα, για αυτούς τους σύγχρονους βαρβάρους, τους νεοέλληνες, ο Φοίβος, ο διάσημος στα πέρατα του κόσμου Phoebus κατάντησε Fivos, σαν τη...φάβα ή σαν κάτι αντίστοιχα ευτελές...Στις ταυτότητες το έγραψαν έτσι. Το πλοίο Φαιστός, το μετέγραψαν Festos αντί Phaestus ή έστω Phaestos κι έτσι έχασε την ελληνική του καταγωγή, χάνοντας εκτός από το ph και το ae που αντιστοιχούσε στο αι.  

Ψιλά γράμματα τώρα που κάηκε ολόκληρη αλλά την Εύβοια την μεταγράφαμε με λατινικούς χαρακτήρες σε ξένες γλώσσες Euboea για να φαίνεται η ετυμολογία της, επειδή από τα αρχαία χρόνια είχε ωραία καλοθρεμμένα βόδια (εύ βους) και όχι απλοποιημένη Evia, από τη φωνητική ορθογραφία που δεν λέει τίποτα. Για μένα, όμως, συνδέονται όλ'αυτά, η αδιαφορία ξεκινάει από την γλώσσα και επεκτείνεται στη σκέψη και στις πράξεις. Ίσως αν κάποτε το καταλάβει και κανένας υπουργός παιδείας αυτό, να κάνει κάτι. Δεν νομίζω αλλά έχω υποχρέωση να το πω.

Το κακό είναι ότι με το ίντερνετ οι ημιμαθείς ή αμαθείς νεοέλληνες προσπαθούν να επιβάλουν την προφορά και τη γραφή τους σε μορφωμένους ξένους που αναγκάζονται να υποχωρήσουν θεωρώντας ότι οι ντόπιοι μάλλον τα ξέρουν καλύτερα. Κούνια που τους κούναγε. Επί αιώνες τα ξένα πανεπιστήμια και κλασσικά λύκεια δίδασκαν πολύ πιο άρτια τα αρχαία ελληνικά στους φοιτητές και μαθητές τους. Ειδικά οι Ιταλοί, οι Γάλλοι, οι Άγγλοι και οι Γερμανοί τα μάθαιναν σε επίπεδο τελειότητας και εξακολουθούν να τα μαθαίνουν. Είναι κρίμα να τους χαλάσουμε. Θα έχετε δει τον Φρεντ, έναν νεαρό Βέλγο φιλέλληνα με ταλέντο στις ξένες γλώσσες στο youtube. Όπως είχα γράψει πριν δέκα χρόνια στην Πίκρα ή Pikra, αυτοί θα έρχονται να μας τα διδάσκουν όταν εμείς θα τα έχουμε ξεχάσει εντελώς (edelos).

Πρώτη δημοσίευση Ιδεοστρόβιλος 02.05.21